Historia Wylatowa

Historia nazwy naszej miejscowości:
WYLATOWO – nazwa notowana od XII w. (VELATOW 1245, VYELATOWO 1247, WELATOWO 1357, VYELATHOWO 1366, WIELATHOWO 1580, WIELATOWO, niekiedy WILATOWO, WYLATOWO 1893). Nazwa dawniej brzmiała WIELATOWO. Pochodzi od nazwy osobowej WIELAT. Do nazwy osobowej po. staropolski wyraz wieli (wielki) i imiona złożone typu Wielisław. Zmiana WIELATOWO w WILATOWO zaszła na skutek podwyższenia wymowy samogłoski „e” przed spółgłoską „i”. Wtórnym skojarzeniem nazwy z wyrazami typu wylatywać można tłumaczyć zmianę WILATOWO w WYLATOWO. „Nazwy miast Polski” Kazimierz Rymut

1147 r.
Pierwsza wzmianka pisana o miejscowości Wylatowo pochodzi z dokumentu datowanego na rok 1147. Tego też roku posiadanie zatwierdził Eugeniusz III.

1247 r.
Kanonicy zaprowadzili w Wylatowie prawo niemieckie, które książę Przemysław I potwierdził, nadając tej osadzie wolne targi z zastrzeżeniem, że tylko włodarz miejscowy pobierać będzie targowe.

1358 r.
Ukazuje się kościół pod wezwaniem św. Piotra. Według zapisu miejscem powstania kościoła miała być północno-wschodnia część rynku.

1388 r.
Nadanie naszej miejscowości Praw Miejskich
Wylatowo pobierało myto, które król Władysław pozwolił przenieść do Trzemeszna.

1410 r.
Pożar nawiedził Wylatowo, które zostało w 1479 już zniszczone doszczętnie.

1458 r.
Wylatowo wystawiło dwóch żołnierzy pieszych na wyprawę malborską.

1564 r.
Budowa kolejnego kościoła drewnianego pod wezwaniem Nawiedzenia N. P. Marii.

1633 r.
Wzmianka o istnieniu szpitala w Wylatowie.

1689 – 1691r.
Remont kościoła dokonany staraniem proboszcza Walentego Augusta Czapnickiego, ołtarz główny i dwa boczne wykonał Grzegorz Karwacki, snycerz poznański na Chwaliszewie

1731 r.
Obecny kościół został zbudowany w 1761r. z fundacji opata trzemeszeńskiego Michała Kosmowskiego, wystawiony na wzniesieniu (być może grodzisku), na którym stała przedtem kaplica św. Rozalii. Kaplica była zwana Oratorium, wystawiona podczas zarazy 1669r.

1788 r.
Miasto Wylatowo w tych latach liczyło 24 domy.

1848 r.
Czynny udział mieszkańców Wylatowa w Wiośnie Ludów.

1853 r.
Zbudowano pierwszy odcinek drogi bitej, łączący Wylatowo z Mogilnem.

1864 r.
Parafia w Wylatowie podlegała pod dekanat mogileński.

1871 r.
Władze pruskie z powodu słabego rozwoju odebrały prawa miejskie.

1892 r.
Pożar zniszczył 40% zabudowań Wylatowa.

1894 r.
Powstanie Ochotniczej Straży Pożarnej w Wylatowie.

koniec XIX
Powstanie na rynku figury św. Wawrzyńca.

1900 – 1920 r.
Przed pierwszą wojną światową działalność prowadziły towarzystwa przemysłowe. W powiecie mogileńskim do początków lat trzydziestych towarzystwa utrzymywały się w: Mogilnie, Pakości, Trzemesznie, Gębicach, Kwieciszewie i Wylatowie.
Na początku XX wieku powstaje Szkoła Podstawowa.
Do końca lat dwudziestych zachowana została niezmieniona struktura organizacyjna Związku Poznańskich Kółek Rolniczych na czele z Patronatem. W 1926 roku znajdował się między innymi w Wylatowie właśnie taki Związek Poznańskich Kółek Rolniczych pod vicepatronatem mogileńskim.

1930 – 1939 r.
We wszystkich miastach pogranicza oraz w Wylatowie w latach trzydziestych istniały dokształcające szkoły zawodowe. Nauczaniem w nich była objęta młodzież ucząca się zawodu, głównie w prywatnych zakładach. Do Wylatowa w 1937r. uczęszczało 20 uczniów. Placówka ta została zlikwidowana w 1939r. przez niemieckiego okupanta.
W Wylatowie istniało również stowarzyszenie o bardzo ścisłym powiązaniu z Kościołem Katolickim (lecz status był w pełni świecki), było to Katolickie Towarzystwo Robotników Polskich (KTRP). W statusach do podstawowych zadań zaliczały samopomoc oraz ochronę interesów. Do początków 1938 roku stan stowarzyszeń obniżył się i liczył 11 kół i ok. 450 członków. Koła KTRP istniały wówczas w Mogilnie, Strzelnie, Trzemesznie, Gębicach, Pakości, Kruszwicy, Kwieciszewie, Ludzisku, Wylatowie, Trlągu i w Chełmcach. Organizacje te zatem przetrwały głównie w miastach, natomiast koła wiejskie upadały.
Należy dodać, że Kwieciszewo i Wylatowo w XIX wieku posiadały również prawo miejskie, zatem do typowych zrzeszeń wiejskich należały koła w Trlągu, Chełmcach i w Ludzisku.

1940 r.
Od 1940 roku działała Tajna Organizacja Narodowa (TON), założona w Wielkopolsce w końcu 1939 roku przez byłych mieszkańców Wylatowa -braci Edmunda i Henryka Rolińskich.

1945 – 1950 r.
W latach tych powstały przedszkola na wsiach: Dąbrowa, Kruchowo, Kwieciszewo, Orchowo, Mokre, Ostrowite, Szczepanowo, Wylatowo i Wójcin.

1954 r.
W tym roku 5 października została podjęta uchwała odnośnie podziału powiatu mogileńskiego przez Wojewódzką Radę Narodową w Bydgoszczy. Wytyczono wówczas granice 27 gromad w tym Wylatowa.

1960 r.
W roku 1960 oddano do użytku wiejski wodociąg w Wylatowie.

1960 – 1970 r.
W tych latach sołectwo Wylatowo miało powierzchnię 40,1km2. Liczba ludności w roku 1960 ogółem wynosiła 1966, na 1km2 było to 49 osób. W roku 1970 liczba ludności sołectwa Wylatowa wzrosła do 2079, w przeliczeniu na 1km2 wynosiło to 51osób.

1985 r.
18 czerwca 1985r. szkole podstawowej w Wylatowie nadano imię Jana Kochanowskiego, wielkiego poety z Czarnolasu.

1996 r.
Nowym elementem w krajobrazie Wylatowa jest biało-czerwony stalowy maszt telefonii bezprzewodowej, wzniesiony w 1996r na południowy-wschód od wsi

2000 r.
Rok 2000 stał się przełomowym w historii malej wsi Wylatowo. Wcześniej wioska mało znana, a już w lipcu 2000 roku setki ludzi odwiedzało tą miejscowość. A stało się to, dzięki powstałym z 20 na 21 lipca pięknym znakom na polach. Kolejne lata to istny festiwal piktogramów.

2002 r.

Dnia 29 września o godzinie 16:00 na Rynku w Wylatowie odsłonięto uroczyście pomnik ku czci Powstańców Wielkopolskich.
Widnieje na nim napis:
Powstańcom Wielkopolskim 1918/1919, Społeczeństwo Wylatowa i okolic, CZEŚĆ IM PAMIĘCI !
Inicjatorem był Społeczny Komitet Budowy Pomnika powstały na początku września. W uroczystości udział wzięły liczne delegacje, sztandary oraz zaproszeni na tą uroczystość goście.

Źródło:

  • Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich [tom XIII], wydany pod redakcją Bronisława Chlebowskiego, Warszawa 1893r.
  • Katalog Zabytków Sztuk w Polsce [tom XI], Pod redakcją Tadeusza Chrzanowskiego i Mariana Chrzanowskiego.
  • Mogilno, Strzelno, Trzemeszno i okolice, Polska Akademia Nauk, Instytut Sztuki, Warszawa 1982r.
Podziel się wiadomością: